WIDYA UKARA
WIDYA UKARA iku kalebu peranganing paramasastra kang ngrembug ukara, frasa, lan klausa (sintaksis). Katelu-telune mau ora bisa kapisah, amarga siji lan sijine ana sambung rapete.
Frasa
Frasa iku klompok-klompok tembung kanthi tandha-tandha:
- drajate ing antarane tembung lan klausa (sadhuwure tembung sangisore klausa)
- dumadi saka rong tembung utawa luwih
- urut-urutane tembung ora kena ngungkuli ayahan (J/W/L)
- tembung-tembung kang kadhapuk ikg frasa, urut-urutane saka inti lan atribut (inti =diterangake/D, atribut=nerangake/M)
Tuladha :
- sepatu sandhal
- bocah lanang
- kandhang jaran
- omah anyar
- kursi males
- pager tembok
- lara untu
- lagi mangan
- sirah ngelu
Warna-warnane frasa :
- Frasa Endhosentrik
Frasa kang mung nyebutake salah sawijine perangane, nanging perangan kang disebut mau bisa dadi gantine.
Tuladha :
- theklek kayu jati -----> theklek kayu/theklek jati
- tape beras ketan ------> tape beras/tape ketan
- nyirami kembang mawar ------> nyirami kembang/nyirami mawar
- tuku alat tulis garisan ------> tuku alat tulis/tuku garisan
- nyabut suket alang-alang ------> nyabut suket/nyabut alang-alang
- jati ku perangane kayu
- ketan iku perangane beras
- mawar iku perangane kembang
- garisan iku perangane alat tulis
- alang-alang iku perangane suket
2. Frasa Eksosentrik
Frasa kang salah siji perangane ora bisa dadi perangan liya
Tuladha :
- Mas Tamrin kondur saka Pekalongan
- Mas Brata lagi tindak menyang Semarang
- Dhik Amir lagi mulih saka sekolah
------> ora bisa dikandhakake:
- Mas Tamrin kondur saka, utawa
- Mas Tamrin kondur Pekalongan
- Mas Brata lagi tindak menyang, utawa
- Mas Brata lagi tindak Jakarta
- Dhik Amir lagi mulih, utawa
- Dhik Amir lagi mulih sekolah
Jinising Frasa :
1. Frasa aran (nominal/benda)
Tuladha : payung kertas, sandhal jepit, tas gendhong, lemari kaca, godhong gedhang, lsp.
2. Frasa kriya (verba/kerja)
Tuladha : arep mangan, lagi nyapu, nembe turu, arep ngepel, lagi maca, nembe adus, lsp.
3 Frasa kaanan (ajektiva/keadaan)
Tuladha : cilik mentes, ireng thuntheng, abang mbranang, padhang njingglang, ijo-royo royo
4. Frasa wilangan (numeralia/bilangan)
Tuladha : telung wungkus, patang pincuk, limang sunduk, pitung sak, satus piring, lsp.
5. Frasa katrangan (adverbia/katrangan)
Tuladha : mung wae, ngono wae, ngene wae, lsp
6. Frasa sesulih (pronominal/ganti)
Tuladha : kowe kabeh, kae kabeh, wong-wong kabeh
7. Frasa ancer-ancer (preposisi/kata depan)
Tuladha : ing Kudus, saka Malang, menyang Surabaya, lsp.